به گزارش سلامت نیوز به نقل از صبح نو، آن‌طورکه کارشناسان می‌گویند حیات انسان‌ها به بقای حیات‌وحش بستگی دارد؛ زیرا هر گونه‌ای که از محیط‌زیست حذف شود، آثار زیست‌محیطی و مخاطرات زیادی را در پی دارد و درنهایت برای حیات بشریت تهدیدی به شمار می‌رود. اما متاسفانه این امر هنوز آن‌طور که انتظار می‌رود به‌خوبی تبیین نشده است و به‌غیراز انتشار اخبار و تصاویر شکارهای غیرمجاز حیات‌وحش شاهد اخبار ناگوار از بین رفتن گونه‌های حیات‌وحش به دلیل خطاهای انسانی هستیم که آخرین نمونه‌های بارز آن تلف شدن پلنگ قائم‌شهر، خرس قهوه‌ای و توله‌یوزهای ایران بود. یکی از علل تلف شدن پلنگ قائم‌شهر نبود تجهیزات زنده‌گیری حیات‌وحش ازسوی اداره کل محیط‌زیست آن استان بود؛ تجهیزاتی که اگر موجود بود، شاید یکی از گونه‌های حیات‌وحش هم‌اکنون زنده بود و به طبیعت برمی‌گشت. خرس قهوه‌ای با تصادف ماشین کشته شد، توله‌یوزهای ایرانی هم به‌دلیل بی‌تجربگی و نبود متخصص از بین رفتند. اما چرا این اتفاق می‌افتد و آیا حیات‌وحش ایران در لبه پرتگاه انقراض قرار دارد؟
مطابق بررسی‌ها؛ در بخش جانوری، متاسفانه حدود ۱۵۱گونه از رده‌های جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند و با تاسف عمیق‌تر باید گفت، در میان گونه‌های جانوری در خطر انقراض ایران، اوضاع جمعیت یوزپلنگ آسیایی و میش مرغ به‌شدت بحرانی است؛ تا جایی که طبق سرشماری‌ها، تنها ۱۲قلاده یوزپلنگ و حدود ۳۰میش مرغ در زیستگاه‌های‌شان وجود دارند.
اوضاع درمورد گونه‌های دیگر همچون پلنگ، گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، شتر دوکوهانه، فک دریای خزر، هوبره، خرس سیاه آسیایی، لاک‌پشت دریایی پوزه‌عقابی، تمساح پوزه‌کوتاه، نهنگ آبی و نهنگ باله‌ای نیز مطلوب نیست.
کارشناسان به‌اتفاق بر این باورند که انسان بیشترین نقش را در نابودی گونه‌های جانوری داشته و سایر عوامل زیست‌محیطی همچون تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، در رده‌های بعدی قرار دارند.
اما وقتی درمورد انقراض صحبت می‌کنیم، باید درک کنیم که این فقط مربوط به ناپدید شدن یک گونه نیست، بلکه اثرات ناپدید شدن یک گونه، بر محیطی که با آن در تعامل است نیز، مربوط می‌شود؛ به بیان دیگر، وقتی گونه‌ای از بین می‌رود، انعطاف‌پذیری اکوسیستم کاهش و چرخه اکولوژیکی دچار گسست می‌شود.
هر گونه جانوری زنده، محصول میلیون‌ها سال زمان و صرف انرژی است که منجر به تکامل آن گونه شده است؛ و انقراض هر گونه، فرایندی بی‌بازگشت است که همه تلاش‌ها و ثروت‌های جهان در احیای گونه‌های منقرض شده، بی‌ثمر خواهند بود. انسان نیز بخش جدایی‌ناپذیر تنوع زیستی در کره زمین و به‌طور کامل وابسته به آن است.
اگر غفلت کنیم، گونه‌های در خطر انقراض را برای همیشه از دست می‌دهیم
حسن اکبری، سرپرست معاونت محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌زیست دراین‌باره با اشاره به موضوع قرق‌های اختصاصی در کشور می‌گوید: ما در شرایط سخت، حساس و ویژه‌ای هستیم و فرصت زیادی برای نجات گونه‌های در خطر انقراض نداریم. اگر غفلت ما ادامه پیدا کند ممکن است برخی گونه‌های بومی ما برای همیشه از دست بروند.
او اضافه می‌کند: بخشی از مشکلات ما مربوط به مسائل حقوقی می‌شود. ما نیاز داریم تا ضوابط تاثیرگذاری در زمینه پیشگیری از تخریب حیات‌وحش ایجاد کنیم که این موضوع نیازمند همکاری مجلس و سایر قانونگذاران است.
اکبری ادامه می‌دهد: بخشی از مشکلات حفاظت از حیات‌وحش نیز مربوط به اعتبارات اختصاص یافته به محیط‌زیست است. اعتبارات ما یا باید داخلی باشد و دستگاه‌ها به ما کمک کنند یا باید خودمان منبع درآمد داشته باشیم. راه سوم نیز این است که بخشی از وظایف حفاظت روی دوش مردم گذاشته شود و مردم با ما همکاری کنند. ما برای دریافت منابع دولتی طرح‌های زیادی ارائه دادیم و مذاکرات زیادی با دستگاه‌های دیگر کردیم اما به نظر می‌رسد منابع بیشتری در کار نخواهد بود.
اکبری با اشاره به راهکارهای جایگزین منابع دولتی برای حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: اگر می‌خواهیم از منابع دولتی کمتر استفاده کنیم باید با نهادهای خصوصی و غیردولتی و مردم همکاری کنیم. همکاری مستلزم سود بردن آنها از حیات‌وحش است. در شرایط فعلی نه‌تنها سودی به مردم نمی‌رسد، بلکه ازسوی حیات‌وحش به آنها خسارت نیز وارد می‌شود. سالانه میلیاردها تومان خسارت به مزارع کشاورزی و دام مردم وارد می‌شود که قابل جبران نیست. در سفر اخیر به مازندران مشاهده کردم که ۵۰درصد مراجعات مردمی به‌علت خسارت گونه‌هایی مانند پلنگ به دام مردم محلی است.
او در ادامه می‌گوید: ما اقداماتی در جهت پیگیری خسارت و بیمه این افراد انجام دادیم اما تا زمانی که راه جبرانی برای خسارت نداریم و نمی‌توانیم انتظار همکاری از مردم داشته باشیم.
اکبری تاکید می‌کند: یکی دیگر از راهکارهای حفاظت، گسترش قرق‌های اختصاصی است که با مدل فعلی توانسته به افزایش جمعیت حیات وحش کمک کند؛ البته ایراداتی هم به این طرح وارد است که باید برطرف شود. ما باید منابع درآمد قرق‌ها را به‌سمت گردشگری طبیعت ببریم. همچنین صدور پروانه شکار نیز راهی برای بازگشت درآمد است؛ البته ما نمی‌خواهیم مجوز شکاری به شکارچیان سودجو بدهیم که تنها برای لذت شکار می‌کنند. هدف از اعطای مجوز، تامین معیشت جوانان است؛ البته اولین اولویت ما بالاتر از همه موارد، حفاظت از حیات‌وحش است.
در موضوع حیات‌وحش مطالبه‌گر باشیم
صیاد شیخی اینانلو، فعال و کارشناس محیط‌زیست در گفت‌وگو با «صبح‌نو» می‌گوید: اول از همه باید مطالبه‌گر باشیم در قبال تخریب زیستگاه‌ها و بهره‌برداری‌هایی که بیش از اندازه انجام می‌شود. حفاظت از حیات‌وحش یک زنجیره به‌هم‌پیوسته است و همه اجزای آن در پیوستگی حیات نقش دارند.
او ادامه می‌دهد: شاید از گراز به‌عنوان یک حیوان زیانکار نام برده شود اما اگر هم این حیوان در طبیعت نباشد در کوهستان البرز و رشته‌کوه زاگرس حیات مختل می‌شود چراکه همین گراز با شخم زدن خاک کاری می‌کند که
آب بارندگی جذب زمین شود یا در زمستان زمانی که زمین را شخم می‌زند برای صدها پرنده غذا یافت می‌شود.
این کارشناس تاکید می‌کند: البته فرقی نمی‌کند یک حیوان بزرگ‌جثه باشد یا یک حشره؛ با ازبین‌رفتن یک گونه کوچک تعادل محیط‌زیست به هم می‌خورد و زنجیره غذایی متصل به این گونه هم دچار مشکل می‌شود و این اهمیت حفاظت از حیات‌وحش را دوچندان می‌کند.
حدود ۱۵۱گونه از رده‌های جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند و با تاسف عمیق‌تر باید گفت، در میان گونه‌های جانوری در خطر انقراض ایران، اوضاع جمعیت یوزپلنگ آسیایی و میش مرغ به‌شدت بحرانی است؛ تا جایی که طبق سرشماری‌ها، تنها ۱۲قلاده یوزپلنگ و حدود ۳۰میش مرغ در زیستگاه‌های‌شان وجود دارد
نظر شما